- πενικιλίνη
- Αντιβιοτική ουσία με σχετικά απλή χημική δομή, που παράγεται από τη μούχλα (ευρώτα) penicillium notatum· την αντιμικροβιακή δραστηριότητα αυτής της μούχλας την παρατήρησε πρώτη φορά ο Φλέμινγκ το 1928. Η π. όμως που είχε ληφθεί τότε ήταν ακάθαρτη και αραιή, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να χρησιμοποιηθεί για θεραπευτικούς σκοπούς. Το 1939, μια ομάδα ερευνητών της Οξφόρδης, υπό τη διεύθυνση του σερ Χόουαρ Φλόουρι, επανέλαβε τις έρευνες, επιτυγχάνοντας να απομονώσει σε καθαρή μορφή το αντιβιοτικό, και, ακολούθως, το 1941, να προτείνει μια μέθοδο παραγωγής του. Αργότερα, χάρη στη στενή συνεργασία αγγλικών και αμερικανικών φαρμακευτικών οίκων, τελειοποιήθηκαν τα συστήματα παραγωγής π.
Η π. έχει μικρή τοξικότητα, αν και είναι δυνατό να παρατηρηθούν σοβαρά ατυχήματα κατά τη χορήγησή της σε άτομα υπερευαίσθητα στο φάρμακο. Τα μικρόβια επί των οποίων δρα περισσότερο είναι οι στρεπτόκοκκοι, οι πνευμονιόκοκκοι, οι γονόκοκκοι και οι σπειροχαίτες, ενώ είναι ανενεργή επί του βακτηριδίου της φυματίωσης, του τυφοειδούς πυρετού κ.ά. Η π. δρα επί των μικροβίων που είναι ευαίσθητα σε αυτήν παρεμβαίνοντας στη σύνθεση του κυτταρικού τους τοιχώματος. Μπορεί να χορηγηθεί σε πολλά εκατομμύρια μονάδες χωρίς να προκαλέσει βλάβη στα κύτταρα του οργανισμού· καλό είναι να χορηγείται παρεντερικώς, γιατί το γαστρικό υγρό, η εντερική χλωρίδα κ.ά. την αλλοιώνουν και έτσι μειώνεται η αποτελεσματικότητά της όταν λαμβάνεται από το στόμα, Σήμερα πάντως υπάρχουν τύποι π. που δρουν ικανοποιητικά και όταν χορηγούνται από το στόμα. Η πυκνότητα της π. μετριέται σε μονάδες· μια μονάδα αντιστοιχεί στην ποσότητα που, διαλυμένη σε 50 κ.εκ. ζωμού καλλιέργειας, αναστέλλει την ανάπτυξη ενός είδους σταφυλόκοκκου, επιλεγμένου για τη δοκιμασία. Πρακτικά, μια μονάδα αντιστοιχεί σε 0,0006 χιλιοστά του γραμμαρίου καθαρής π. του τύπου G.
Πολλά μικρόβια ευαίσθητα αρχικά στην π. γίνονται ανθεκτικά κυρίως όταν το φάρμακο χορηγείται σε μικρές ποσότητες· η αντοχή αυτή οφείλεται στην παραγωγή εκ μέρους των μικροβίων ενός ενζύμου που λέγεται πενικιλινάση. Έτσι σταφυλόκοκκοι που παράγουν πενικιλινάση είναι ανθεκτικοί στην πενικιλίνη.
Πενικιλλίνη. Καλλιέργεια της μούχλας penicillium notatum, από την οποία προέρχεται η πενικιλλίνη.
Dictionary of Greek. 2013.